Dodatkowe prawo wydawców i prawo panoramy - stanowisko Fundacji

Fundacja Nowoczesna Polska wydaje utwory z domeny publicznej oraz takie, do których nabywa prawa lub licencje od autorów. Utwory, do których mamy prawa publikujemy na wolnych licencjach i nigdy nie spotkaliśmy się z problemami związanymi z faktem, że prawa swoje wywodzimy od autorów. Dlatego też w swoim stanowisku opowiedzieliśmy się przeciwko wprowadzaniu nowego prawa. Naszym zdaniem nie polepszy ono sytuacji wydawców. Istnieją natomiast mocne argumenty, że pogorszy to sytuację wszystkich, może poza nielicznymi najsilniejszymi.
W swoim stanowisku wskazywaliśmy, że prawo wyłączne oznacza konieczność indywidualnych negocjacji. Ale z małymi i średnimi dysponentami takiego prawa niewielu podmiotom będzie opłacało się negocjować, a małe i średnie podmioty chcące korzystać z przedmiotów tych praw nie będą miały środków koniecznych na prowadzenie takich negocjacji. Wymusi to na nich ograniczenie lub zamknięcie działalności, dając jednocześnie pozytywny impuls dużym podmiotom lub rozwiązaniom kolektywnym – jak zbiorowy zarząd. Koncentracja na rynku i kolektywizacja praw w ręku OZZ ograniczy możliwość wydawców samodzielnego udzielania licencji, ochrony treści, czy otrzymywania rekompensaty.
Autorzy postawieni wobec dodatkowego prawa wydawcy będą ograniczeni w możliwości samodzielnego dysponowania swoimi utworami. Taka eksploatacja będzie bowiem mogła stanowić wkroczenie w to dodatkowe prawo (już obecnie występują praktyczne wątpliwości czy i w jakim zakresie wydawca posiada swoje własne prawa do wydawania utworów nawet jeżeli autor nie przeniósł na wydawcę swoich praw). To dodatkowe prawo ułatwi też zawłaszczanie dzieł na wolnych licencjach oraz tych, do których autorskie prawa majątkowe już wygasły.
Naszym zdaniem wprowadzenie nowego prawa wyłącznego ułatwi także działania określane mianem „copyright trollingu”.
W drugiej części stanowiska poświęconej prawu panoramy wskazywaliśmy, że często spotykamy się z problemami i wątpliwościami chcąc skorzystać w naszej działalności z udostępnianych na wolnych licencjach fotografii przestrzeni publicznej. Napisaliśmy, że na „prawo panoramy” w Polsce składają się przepisy prawa autorskiego o dozwolonym użytku wystawionych na widok publiczny utworów, o prawie do wizerunku, a także przepisy o dobrach osobistych i o ochronie danych osobowych. Brak jest ponadto na gruncie polskiego prawa autorskiego sposobu na tanie, szybkie i pewne ustalenie, czy umieszczenie „wizerunku” utworu on-line nie spowoduje naruszenia. W przypadku publikacji on-line, występuje dodatkowo konieczność przeanalizowania zakresu prawa panoramy w każdym państwie na świecie (z uwagi na ryzyko podpadnięcia pod jurysdykcję tego państwa w przyszłości w zw. np. z podróżami zarządu lub pracowników). Wszystko to powoduje, że Fundacja Nowoczesna Polska dokłada starań, aby nie publikować „wizerunków” tego typu utworów bez dodatkowych zabezpieczeń prawnych. Mianowicie, decydujemy się niekiedy na wykorzystanie dostępnych na serwisie flickr.com fotografii na licencjach Creative Commons – na niektórych z nich występują wystawione w przestrzeni publicznej utwory. Ale licencje CC nie obejmują tych utworów, gdyż odnoszą się do samych fotografii, wobec czego w każdym przypadku musimy przeprowadzać analizę i podejmować osobną decyzję.
W naszym stanowisku opowiedzieliśmy się za wprowadzeniem jednolitego szerokiego prawa panoramy na terytorium całej UE. Naszym zdaniem, dobre prawo panoramy powinno być wyraźnym wyłączeniem spod zakres praw wyłącznych, a nie „wyjątkiem” i powinno kompleksowo obejmować nie tylko prawa autorskie do utworów, ale też prawo do wizerunku przy uwzględnieniu dóbr osobistych i danych osobowych.